جانوران زهرآگین خلیج فارس
دریا گستره‌ای بس زیبا، فریبنده و شگفت انگیز است. ارگانیسم‌های دریایی برای رویارویی با چالش‌های زیستی خود در دریا، ترفندهای بسیاری را تکامل دیده‌اند که نتیجه‌ی آن‌ها حتی در ساده‌ترین جانداران، مکانیسم‌های زهرآگینی است که در طول میلیون‌ها سال تکامل یافته‌اند تا بتوانند این جانداران را از خطر دشمنان خود حفاظت کنند. امروزه دریا نه تنها گستره‌ای است که در اقتصاد جهانی و فعالیت‌های صنعتی برجسته می‌نماید، بلکه با رشد روزافزون گردشگری دریایی و آبکاوی و توریسم زیرآبی، نقش بی‌همتایی را در اقتصاد نوین ایفا می‌نماید.
چنین است که آشنایی با خطرات برخاسته از جانوران خطرناک و زهرآگین دریا برای همگان ضروری است. بی‌شک کتاب” جانوران دریایی خطرناک خلیج فارس و دریای عمان “ که توسط جناب آقای رسول زارع زاده، مدرس بین المللی غواصی نوشته شده و توسط انتشارات علمی آبزیان در سال 1389 انتشار یافته است، منبعی بسیار سودمند است که با عکس‌های بسیار زیبا و گزیده‌ی عالمانه‌ی تصاویری که دارد می‌تواند کمبود این گونه منابع را در سطح ادبیات علمی کشور جبران نماید. کتاب نفیس فوق الذکر به معرفی، پیشگیری و کمک‌های اولیه برخورد با جانوران خطرناک دریایی که در خلیج فارس و دریای عمان وجود دارند، می‌پردازد.
امّا نوشتار کنونی این حقیر که مخاطب آن به طور ویژه پزشکان و کادر پزشکی است، به نشانگان بالینی و شیوه‌های درمانی جانوران زهرآگین دریایی به صورت تخصصی می‌پردازد. در حقیقت این نوشتار، ویرایش جدید و جامع‌تر بخش جانوران خطرناک دریایی” کتاب پزشکی دریایی“ نگارنده است که در سال 1387 توسط دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر انتشار یافت. در این نوشتار، در مقایسه با ویرایش پیشین، بیشتر به مباحث توکسیکولوژی و اثرات بیولوژیک و مکانیسم زهر جانوران زهرآگین پرداخته شده است و روش‌های درمانی نیز مورد بازبینی قرا گرفته‌اند. همچنین در نوشتار کنونی فقط به جانورانی که با نیش خود خطر آفرینی می‌کنند پرداخته شده و به جانورانی که با گاز گرفتن (مانند کوسه‌ها) و یا با خوردن گوشت آن‌ها ( مسمومیت‌های خوراکی ) برای انسان خطر آفرین هستند اشاره‌ای نشده است و علاقمندان و پزشکان جهت رویارویی با شیوه‌های درمانی ویژه‌ی این جانوران می‌توانند به کتاب” پزشکی دریایی “ مراجعه فرمایند.
نکته‌ای دیگر که می‌بایست به آن اشاره کرد آن است که علم پزشکی همچون سیالی ناآرام در تغییر است، از این رو بر همه‌ی پزشکان و درمانگران است که با دانش روز، بیماران خود را درمان نموده و به مفاد این کتاب بسنده ننمایند. همچنین از آن‌جا که خطاهای انسانی گریز ناپذیر است توصیه می‌شود که این عزیزان برای درستی و نادرستی شیوه‌های درمانی نوشته شده در این نوشتار، در هنگام مواجهه با بیماران و آسیب دیدگان، به منابع اصیلی که در انتها آورده شده است؛ مراجعه نمایند.
همچنین منظرهای پزشکی جانوران زهرآگینی در این نوشتار آمده است که این حقیر طی ربع قرن طبابت در سواحل و جزایر خلیج فارس با بیماران و آسیب دیدگان با آن‌ها برخورد کرده است.
این جانوران شامل عروس‌های دریایی (سنیداریاها)، عقرب ماهیان (فریاله ماهی)، توتیای دریایی و سفره ماهیان (لقمه ماهی) می‌باشند که مجموعاً بیش از 90 درصد از آسیب‌های با جانوران زهرآگین را در خلیج فارس شامل می‌شوند.
ما هم اکنون در مرکز تحقیقات زیست فناوری دریایی خلیج فارس وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر، پروژه‌هایی جهت شناسایی بیولوژیک زهر و نیز روش‌های ایمنولوژیک جهت رویارویی با نشانگان بالینی این جانوران زهرآگین دریایی تدوین نموده‌ایم که بی‌شک نتایج این پژوهش‌ها می‌تواند در یافت ناشناخته‌های این بخش از دانش پزشکی بسیار کارآمد باشد و امید است بتوانیم در ویرایش پسین این نوشتار، نتایج این پژوهش‌ها را نیز لحاظ نماییم.
همچنین در بخش دیگری از مرکز تحقیقات زیست فناوری دریایی خلیج فارس، جناب آقای رشاد مرادی بالف و نیز جناب آقای سیّد محمد صادق خوشکار در تلاشند تا با تصویربرداری از ناشناخته‌های ژرفای خلیج فارس، اطلس جامع جانوران زهرآگین خلیج فارس را تدوین نمایند.
نویسنده در پایان لازم می‌داند که از تلاش خالصانه‌ی همکاران عزیز خود در پژوهشکده‌ی علوم زیست پزشکی خلیج فارس که هر یک سهمی در آفرینش این نوشتار داشته‌اند قدردانی نماید؛ از جناب آقای دارا جوکار در طراحی و صفحه آرایی، سرکار خانم فاطمه مرزوقی در حروفچینی، سرکار خانم مینا لاله رخ در ویرایش منابع و سرکار خانم زهرا صفایی در انتشارات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی بوشهر، کمال امتنان را دارد. همچنین از راهنمایی‌های ارزنده‌ی علمی جناب آقای دکتر امیر وزیری زاده که بهره‌ی بسیار برده‌ام بی‌نهایت سپاسگزارم.
نویسنده هرگز نمی‌تواند تلاش‌های عرفانی توأمان با سوز و گداز معلمین دلسوز زیست‌شناسی خود زنده‌یاد استاد مهیمنی، جناب آقای سهرابی و جناب آقای شمس را فراموش کند. زنده‌یاد استاد سید محمدرضا مهیمنی، نقش بی‌همتایی را در جهت آشنایی دانش آموزان جنوب با گستره‌ی شگفت انگیز بیولوژی دریا ایفا نمودند و دانش آموختگان وی در سراسر بنادر و جزایر خلیج فارس، چهره‌ی مهربان وی را همواره به یاد خواهند داشت.
به امید آن روز که ناشناخته‌های گستره‌ی پزشکی دریایی، با اندیشه‌ی پرتوان جوانان ایران زمین، آشکار شده تا موجبات فزونی سرگشتگی و حیرت انسان مادون، از پیچیدگی و آفرینش دریا را فراهم آورده و از این طریق زمینه‌ی نزدیکی انسان با ایزد یکتا و آفریننده‌ی هفت دریا فراهم شود.
چنین است که آشنایی با خطرات برخاسته از جانوران خطرناک و زهرآگین دریا برای همگان ضروری است. بی‌شک کتاب” جانوران دریایی خطرناک خلیج فارس و دریای عمان “ که توسط جناب آقای رسول زارع زاده، مدرس بین المللی غواصی نوشته شده و توسط انتشارات علمی آبزیان در سال 1389 انتشار یافته است، منبعی بسیار سودمند است که با عکس‌های بسیار زیبا و گزیده‌ی عالمانه‌ی تصاویری که دارد می‌تواند کمبود این گونه منابع را در سطح ادبیات علمی کشور جبران نماید. کتاب نفیس فوق الذکر به معرفی، پیشگیری و کمک‌های اولیه برخورد با جانوران خطرناک دریایی که در خلیج فارس و دریای عمان وجود دارند، می‌پردازد.
امّا نوشتار کنونی این حقیر که مخاطب آن به طور ویژه پزشکان و کادر پزشکی است، به نشانگان بالینی و شیوه‌های درمانی جانوران زهرآگین دریایی به صورت تخصصی می‌پردازد. در حقیقت این نوشتار، ویرایش جدید و جامع‌تر بخش جانوران خطرناک دریایی” کتاب پزشکی دریایی“ نگارنده است که در سال 1387 توسط دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر انتشار یافت. در این نوشتار، در مقایسه با ویرایش پیشین، بیشتر به مباحث توکسیکولوژی و اثرات بیولوژیک و مکانیسم زهر جانوران زهرآگین پرداخته شده است و روش‌های درمانی نیز مورد بازبینی قرا گرفته‌اند. همچنین در نوشتار کنونی فقط به جانورانی که با نیش خود خطر آفرینی می‌کنند پرداخته شده و به جانورانی که با گاز گرفتن (مانند کوسه‌ها) و یا با خوردن گوشت آن‌ها ( مسمومیت‌های خوراکی ) برای انسان خطر آفرین هستند اشاره‌ای نشده است و علاقمندان و پزشکان جهت رویارویی با شیوه‌های درمانی ویژه‌ی این جانوران می‌توانند به کتاب” پزشکی دریایی “ مراجعه فرمایند.
نکته‌ای دیگر که می‌بایست به آن اشاره کرد آن است که علم پزشکی همچون سیالی ناآرام در تغییر است، از این رو بر همه‌ی پزشکان و درمانگران است که با دانش روز، بیماران خود را درمان نموده و به مفاد این کتاب بسنده ننمایند. همچنین از آن‌جا که خطاهای انسانی گریز ناپذیر است توصیه می‌شود که این عزیزان برای درستی و نادرستی شیوه‌های درمانی نوشته شده در این نوشتار، در هنگام مواجهه با بیماران و آسیب دیدگان، به منابع اصیلی که در انتها آورده شده است؛ مراجعه نمایند.
همچنین منظرهای پزشکی جانوران زهرآگینی در این نوشتار آمده است که این حقیر طی ربع قرن طبابت در سواحل و جزایر خلیج فارس با بیماران و آسیب دیدگان با آن‌ها برخورد کرده است.
این جانوران شامل عروس‌های دریایی (سنیداریاها)، عقرب ماهیان (فریاله ماهی)، توتیای دریایی و سفره ماهیان (لقمه ماهی) می‌باشند که مجموعاً بیش از 90 درصد از آسیب‌های با جانوران زهرآگین را در خلیج فارس شامل می‌شوند.
ما هم اکنون در مرکز تحقیقات زیست فناوری دریایی خلیج فارس وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر، پروژه‌هایی جهت شناسایی بیولوژیک زهر و نیز روش‌های ایمنولوژیک جهت رویارویی با نشانگان بالینی این جانوران زهرآگین دریایی تدوین نموده‌ایم که بی‌شک نتایج این پژوهش‌ها می‌تواند در یافت ناشناخته‌های این بخش از دانش پزشکی بسیار کارآمد باشد و امید است بتوانیم در ویرایش پسین این نوشتار، نتایج این پژوهش‌ها را نیز لحاظ نماییم.
همچنین در بخش دیگری از مرکز تحقیقات زیست فناوری دریایی خلیج فارس، جناب آقای رشاد مرادی بالف و نیز جناب آقای سیّد محمد صادق خوشکار در تلاشند تا با تصویربرداری از ناشناخته‌های ژرفای خلیج فارس، اطلس جامع جانوران زهرآگین خلیج فارس را تدوین نمایند.
نویسنده در پایان لازم می‌داند که از تلاش خالصانه‌ی همکاران عزیز خود در پژوهشکده‌ی علوم زیست پزشکی خلیج فارس که هر یک سهمی در آفرینش این نوشتار داشته‌اند قدردانی نماید؛ از جناب آقای دارا جوکار در طراحی و صفحه آرایی، سرکار خانم فاطمه مرزوقی در حروفچینی، سرکار خانم مینا لاله رخ در ویرایش منابع و سرکار خانم زهرا صفایی در انتشارات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی بوشهر، کمال امتنان را دارد. همچنین از راهنمایی‌های ارزنده‌ی علمی جناب آقای دکتر امیر وزیری زاده که بهره‌ی بسیار برده‌ام بی‌نهایت سپاسگزارم.
نویسنده هرگز نمی‌تواند تلاش‌های عرفانی توأمان با سوز و گداز معلمین دلسوز زیست‌شناسی خود زنده‌یاد استاد مهیمنی، جناب آقای سهرابی و جناب آقای شمس را فراموش کند. زنده‌یاد استاد سید محمدرضا مهیمنی، نقش بی‌همتایی را در جهت آشنایی دانش آموزان جنوب با گستره‌ی شگفت انگیز بیولوژی دریا ایفا نمودند و دانش آموختگان وی در سراسر بنادر و جزایر خلیج فارس، چهره‌ی مهربان وی را همواره به یاد خواهند داشت.
به امید آن روز که ناشناخته‌های گستره‌ی پزشکی دریایی، با اندیشه‌ی پرتوان جوانان ایران زمین، آشکار شده تا موجبات فزونی سرگشتگی و حیرت انسان مادون، از پیچیدگی و آفرینش دریا را فراهم آورده و از این طریق زمینه‌ی نزدیکی انسان با ایزد یکتا و آفریننده‌ی هفت دریا فراهم شود.
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.