دو قرن نیرنگ: داستان تلخ استعمار انگلیس در ایران
بهانضمام کتاب “ایرانیان در میان انگلیسیها” / نوشته سردنیس رایت سفیر پیشین انگلیس در ایران
کتاب حاضر شرح و تحقیقی است از دو قرن روابط ایران و انگلستان که به تعبیر مولف، با هدف روشن ساختن سیاست مزدورانه و استعماری انگلستان در ایران طی دو قرن گذشته، تدوین شده است. کتاب متشکل از سه بخش اصلی است. بخش اول با مقدمهای از پیشینه روابط ایران و انگلیس در سالیان پیش از استقرار روابط سیاسی این دو کشور آغاز میشود و با بررسی سیر سیاست استعماری انگلیس در ایران در دوران قاجاریه و سپس پهلویها ادامه مییابد. این بخش از هشت فصل تشکیل شده است.
۱. نظری به گذشته
۲. مراحل رشد سیاست استعماری انگلیس در ایران
۳. از قتل امیرکبیر تا اولین جنگ ایران و انگلیس
۴. از انقلاب مشروطیت تا قرارداد ۱۹۱۹
۵. از کودتای ۱۲۹۹ تا انقراض قاجاریه
۶. انگلیسیها و سلطنت رضاشاه
۷. صعود و سقوط محمدرضا شاه
۸. نتیجه
بخش دوم ترجمه کتابی است به قلم “دنیس رایت” سفیر سالهای دور انگلیس در ایران با عنوان “ایرانیان در میان انگلیسیها “که روابط دو کشور را از دید دیگری مورد بررسی قرار میدهد و هر چند تا حدود زیادی جانبدارانه است، به علت دسترسی نویسنده به منابع دست اول، اطلاعات جالب توجهی از زوایای ناشناخته روابط ایران و انگلیس به دست میدهد.
لازم به توضیح است “دنیس رایت” که اکنون رئیس موسسه تحقیقات ایرانی در انگلستان میباشد، نخستین بار پس از قطع روابط سیاسی ایران و انگلیس در دوران حکومت مصدق به عنوان کاردار مامور تهیه مقدمات تجدید رابطه بین دو کشور شد و ده سال بعد به عنوان سفیر به ایران بازگشت.
او مدت هشت سال سفیر کبیر انگلیس در ایران بود و بعد از مراجعت به انگلستان و دوران یازنشستگی هم به عنوان یکی از کارشناسان امور ایران مورد مشورت دولت انگلیس بود و حتی در دوران انقلاب اسلامی نیز به عنوان “تحقیق” به ایران مسافرت کرده است. او تاکنون چند کتاب درباره ایران نوشته که یکی از آنها “انگلیسیها در میان ایرانیان” نام دارد. این کتاب در سال ۱۳۵۹ به فارسی ترجمه و انتشار یافت.
اما کتاب “ایرانیان در میان انگلیسیها” که ترجمه آن بخش عمده کتاب حاضر را به خود اختصاص داده با توجه به موقعیت فعلی نویسنده به عنوان رئیس موسسه انگلیسی تحقیقات ایرانی در لندن، همچنین سابقه سیاسی او به عنوان سفیر انگلیس در ایران و بالاخره دسترسی وی به منابع و اسناد دست اول در زمینه آگاهی از ماهیت و چگونگی روابط ایران و انگلستان حائز اهمیت است.
